Kontrolą probierczą mogą być objęte zakłady i pracownie jubilerskie, sklepy i hurtownie biżuterii, lombardy, stoiska z biżuterią, bazary, czasowe wystawy i targi.
Wizyty kontrolerów w zakładach i sklepach jubilerskich są wynikiem realizacji ustawowego obowiązku sprawowania nadzoru przez organy administracji probierczej nad rynkiem metali szlachetnych w Polsce i stanowią element ochrony praw konsumentów.*
Obowiązki ustawowe administracji probierczej obejmują, oprócz badania i cechowania, nadzór nad przestrzeganiem ustawy – Prawo probiercze. Nadzorem objęci są przedsiębiorcy zajmujący się wyrobem, naprawą oraz obrotem wyrobami z metali szlachetnych. Znowelizowana w 2003 r. ustawa rozszerzyła i uporządkowała kompetencje organów administracji probierczej w tym zakresie. Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą zgodnie z zasadami określonymi w tych przepisach, nie musi obawiać się kontroli probierczych.
Organy kontroli probierczej i podmioty podlegające kontroli
Przebieg kontroli probierczych
Protokół kontroli
Prawa kontrolerów
Kontroler ma prawo do:
1
2
3
4
5
legitymowania osób, w uzasadnionych przypadkach, w celu ustalenia ich tożsamości. gromadzenia i zabezpieczania dowodów naruszenia przepisów ustawy, zbierania ustnych i pisemnych wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli, sprawdzania dokumentów potwierdzających rejestrację prowadzonej działalności gospodarczej, wstępu i poruszania się na terenie nieruchomości lub pomieszczeń, w których jest prowadzone przetwórstwo, naprawa lub obrót wyrobami z metali szlachetnych, bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz niepodleganie rewizji osobistej,
Prawa podmiotów kontrolowanych
Kontrolowany przedsiębiorca ma prawo:
1
2
3
4
5
* szczegółowe regulacje prawne dotyczące nadzoru i kontroli znajdują się w:
1) ustawie z 3 kwietnia 1993 r. – Prawo probiercze (Dz. U. Nr 55, poz. 249; z 2000 r. Nr 120, poz. 1268; z 2001 r. Nr 63, poz. 636 oraz Nr 126, poz. 1382 i Nr 154, poz. 1800; z 2003 r. Nr 171, poz. 1664);
2) ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807);
3) rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 16 kwietnia 2004 r. w sprawie trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przez pracowników administracji probierczej (Dz. U. Nr 94, poz. 914);
4) rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 18 marca 2003 r. w sprawie nadania pracownikom Głównego Urzędu Miar oraz okręgowych i obwodowych urzędów probierczych uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 59, poz. 521).
do wpisania uwag w protokole kontroli, odnoszących się do stwierdzeń zawartych w protokole kontroli. do podpisania protokołu kontroli albo podania, w ciągu 7 dni od dnia doręczenia protokołu, pisemnego uzasadnienia przyczyny odmowy jego podpisania; do obecności podczas wszystkich czynności kontrolnych; żądać pouczenia o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli; żądać od zespołu kontrolującego okazania legitymacji służbowych oraz upoważnień do przeprowadzenia kontroli;
Przebieg kontroli jest dokumentowany w protokole kontroli sporządzonym na stosownym druku. Opisuje się w nim wykonane czynności, stwierdzone ewentualne nieprawidłowości oraz zalecenia. Protokołem kontroli nie może być żadna odręcznie napisana notatka. Protokół jest sporządzany w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje kontrolowany. Protokół podpisują wszyscy uczestnicy czynności – zarówno kontrolujący, jak i kontrolowani. Odmowa podpisania protokołu przez przedsiębiorcę nie wstrzymuje wykonania zaleceń i realizacji ustaleń kontroli. Osoba kontrolowana powinna przed podpisaniem protokołu zapoznać się z jego treścią, a zastrzeżenia co do przebiegu kontroli oraz jej zakresu wpisać do protokołu. Wszelkie uwagi przedsiębiorców (zwłaszcza krytyczne) mają szczególną wagę dla organów administracji. Na ich podstawie urząd wyciąga wnioski pozwalające na unikanie błędów w przyszłości.
Do przedsiębiorcy przychodzą co najmniej dwuosobowe zespoły kontrolujące, wydelegowane i upoważnione przez właściwy organ administracji probierczej. Możliwe jest powołanie mieszanego zespołu, złożonego z pracowników różnych instytucji państwowych, a także z udziałem policjantów. Przedstawiciele administracji probierczej przed przystąpieniem do czynności kontrolnych muszą okazać legitymacje służbowe oraz pisemne upoważnienie, w których wymieniona jest nazwa podmiotu kontrolowanego i adres placówki. Każdy, kto ma jakiekolwiek wątpliwości lub podejrzenia co do tożsamości osób przeprowadzających kontrolę, może skontaktować się telefonicznie z właściwym organem administracji probierczej i upewnić, czy rzeczywiście wskazane osoby zostały wydelegowane do przeprowadzenia czynności służbowych. Przedsiębiorca nie może odmówić przeprowadzenia kontroli poza sytuacjami wymienionymi w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Przyczyną odmowy nie może być również nieobecność właściciela placówki podczas wizyty kontrolerów. W miejscu kontroli powinna znajdować się przynajmniej jedna osoba posiadająca pisemne upoważnienie do uczestnictwa w czynnościach kontrolnych. Brak upoważnienia stanowi wykroczenie i podlega karze grzywny. Bezzasadna odmowa ze strony kontrolowanego lub utrudnianie wykonywania czynności kontrolnych może skutkować wezwaniem do pomocy funkcjonariuszy Policji.
Bardzo ważne w toku kontroli jest zachowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa zarówno ze strony przedsiębiorcy, jak i zespołu kontrolującego. Kontrole probiercze przeprowadza się w dniach i godzinach pracy obowiązujących u kontrolowanego. Przepisy dopuszczają jednak dalsze wykonywanie czynności kontrolnych poza godzinami pracy, jeśli osoba kontrolowana wyrazi na to zgodę. Kontrolerzy swoją obecność w danej placówce potwierdzają wpisem do książki kontroli, którą przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie.
Nieprawidłowości wykryte przez kontrolę
W przypadku nieprawidłowości w oznaczaniu wyrobów cechami probierczymi i znakami imiennymi wytwórców przeprowadzający kontrolę probierczą inspektorzy mogą zabezpieczyć takie wyroby w specjalnych pakietach. Przedmioty takie następnie poddaje się oględzinom i w koniecznych przypadkach – badaniom identyfikacyjnym, przed wydaniem decyzji co do dalszego sposobu postępowania. Za stwierdzone wykroczenia kontrolujący mogą wymierzyć karę grzywny (mandat karny) lub skierować sprawę na drogę postępowania karnego przed sądem grodzkim.
Kontrole przedsiębiorców przeprowadzane są przez upoważnionych pracowników administracji probierczej. Upoważnionymi do kontroli pracownikami są inspektorzy zatrudnieni w Wydziałach Nadzoru Okręgowych Urzędów Probierczych w Warszawie i Krakowie oraz – co stanowi nowość – w Biurze Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego w Wydziale Nadzoru Zewnętrznego Głównego Urzędu Miar w Warszawie. W zależności od potrzeb, w kontrolach mogą uczestniczyć inni pracownicy okręgowych lub obwodowych urzędów probierczych. Kontrolą objęci są przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą jako osoby fizyczne oraz osoby prawne, jak również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Kontrolowane są zakłady i pracownie jubilerskie, sklepy, hurtownie, lombardy, stoiska z biżuterią, bazary, czasowe wystawy i targi.
