Analizując proces tworzenia się diamentów należało wyjaśnić, w jaki sposób do niższych warstw geosfery dostały się surowce stanowiące źródło węgla.

Odpowiedź na to pytanie dała teoria płyt tektonicznych. Według niej  pod stabilną płytę kratonu, w wyniku ruchów tektonicznych, wchodzi oceaniczna płyta bazaltowa, wprowadzając ze sobą znaczne ilości skał węglanowych, wapiennych i in. Skały te wraz z minerałami węglanowymi (np. kalcytem CaCO₃), dostając się w głębsze warstwy geosfery  ulegają termicznemu rozkładowi. Pojawiają się atomy węgla, które wykazują dużą zdolność łączenia się w różnych konfiguracjach przestrzennych. W efekcie pojawia się wiele alotropowych odmian krystalicznych, a wśród nich trygonalny i heksagonalny grafit oraz regularny (właściwy) diament.

 

diament w stanie surowym i oszlifowany

Pomiędzy tymi odmianami ustala się pewien stan równowagi. W kontynentalnej strefie ochronnej (kratonie) równowaga taka zaczyna ustalać się już na głębokości ok. 160 km, przy ciśnieniu 5,3 GPa i temperaturze ok. 1350°C, natomiast w strefie oceanicznej na głębokości znacznie poniżej 200 km.

 

Najbogatsze w diamenty są złoża typu kimberlitowego. Występują one w Afryce Południowej i Zachodniej, a także w Rosji oraz na kontynencie południowo-amerykańskim. Terenami perspektywicznymi są Chiny, Indie i Indonezja. Kimberlit (od miejscowości Kimberley w RPA) to odmiana perydotytu o charakterze alkalicznym, zaliczana do skał wulkanicznych. Skała ta tworzy dajki lub kominy w obrębie serii osadowych i metamorficznych. Największy z kominów, “Premier” (RPA), ma kształt owalny, średnicę ok. 500–800 m i głębokość do ok. 185 mm. W jednych kominach zawartość diamentów jest najwyższa w górnych  partiach (np. w kominie “Premier”, RPA), w innych największe ilości diamentów występują w niższej części profilu, w obrębie samego kimberlitu (np. w kominie “Jagersfontein”, RPA). Zawartość diamentów w kimberlitach z różnych złóż waha się w bardzo szerokich granicach,od poniżej 0,2 ct/t do 4 ct/t. Najbogatsze kominy kimberlitowe mogą zawierać do 5 ct/t. Granicę opłacalności eksploatacyjnej złoża stanowi zawartość diamentów 0,2 ct/t. Średnio przyjmuje się, że z 1 tony skały macierzystej pozyskuje się ok. 0,5 ct diamentów.

 

Drugim, obok kimberlitu, ważnym źródłem diamentów są skały osadowe (złoża wtórne).  Jednak największą wartość ekonomiczną mają złoża pochodzenia rzecznego lub morskiego. zalegające w korytach rzek oraz na tarasach w obrębie piasków i żwirów. Cenne są także złoża pochodzenia lodowcowego i eolitycznego. Ta grupa złóż występuje w Afryce, w Indii  oraz w Ameryce Południowej, zwłaszcza w Brazylii . Duża łatwość pozyskiwania diamentów w złożach tego typu, przy stosunkowo niewielkich nakładach finansowych, sprawiła, że ich zasobność szybko się wyczerpuje.

 Ostatnie dziesięciolecie to walka wielkich organizacji międzynarodowych o koncesje na eksploatowanie nowych, niezwykle bogatych w diamenty złóż, zlokalizowanych wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki.

 

 

[ drukuj ]